COVID-19 salgını yayılmaya devam ediyor. İşin endişe verici tarafı ise grip mevsiminin başlaması!
COVID-19 salgını yayılmaya devam ediyor. İşin endişe verici tarafı ise grip mevsiminin başlaması! COVID-19 ve gribin eş zamanlı görülmesi epidemiyologları, hekimleri ve halk sağlığı uzmanlarını endişelendiriyor.
Kuzey Yarım Küre’deki mevsimsel grip vakaları genellikle şubat ayında zirve yapar ve mayısın sonunda biter. Bu yıl, alışılmadık bir şekilde, grip vakaları nisan ayı başlarında önemli ölçüde azaldı. Bu durumun nedeninin, SARS-CoV-2’nin yayılmasını engellemek için alınan tedbirler olabileceği düşünülüyor. Güney Yarım Küre’den gelen bazı ipuçları bu fikri destekliyor. 18 Eylül’de ABD tarafından yayımlanan Morbidite ve Mortalite Raporu’na göre Avustralya’da nisandan temmuza grip vakaları ile ilgili veriler, COVID-19’un yayılmasını engellemek için alınan tedbirlerin grip vakalarını önlediğini gösteriyor. Grip mevsiminin bu yıl Kuzey Yarım Küre’de de normalden daha hafif geçebileceği düşünülüyor.
Koenfeksiyon riski
Hong Kong Üniversitesinden Ben Cowling, vücudunuzda aynı anda iki veya daha fazla enfeksiyon görülmesi (Bu durum konfeksiyon olarak isimlendirilir.) riskinin normalde düşük olduğunu ancak aynı bölgede iki virüsün yoğun bir şekilde görülmesi durumunda bu ihtimalin daha yüksek olabileceğini söylüyor.
Nisan ayında JAMA’da yayımlanan bir araştırmada, COVID-19 teşhisi konan beş kişiden birinin başka bir solunum virüsü ile birlikte enfekte olduğu tespit edildi. SARS-CoV-2 ve grip virüsünün bir kişiyi aynı anda enfekte etme ihtimalini düşük gören bilim insanları da var. Journal of Infection’da yayımlanan çalışmada, COVID-19 olan kişilerin bir bakteri veya başka bir virüsle enfekte olduğunu bildiren 30 araştırma analiz edildi. Sonuçta COVID-19 hastalarının yalnızca %3’ünün aynı anda başka bir virüsle enfekte olduğu tespit edildi. SARS-CoV-2’ye eşlik eden virüslerin yaygın olarak solunum sinsitiyal virüsü ile influenza A virüsü olduğu görüldü. İstanbul’da yapılan bir araştırma ise 1.103 COVID-19 hastasının yalnızca %0,54’ünün influenza A veya B virüsleri ile enfekte olduğu belirlendi.
Yale Üniversitesi Tıp Fakültesinden immünolog Ellen Foxman ve arkadaşları rhinovirüsün neden olduğu soğuk algınlığının H1N1 grip pandemisini erteleyip ertelemediğini belirleyebilmek için Kasım 2016’dan Mart 2019’a kadar yaşanan üç grip mevsiminden elde edilen verileri inceledi. Sonuçlarını Lancet Microbe dergisinde yayımladıkları çalışmada, insanların rhinovirüs ve grip ile koenfeksiyona yakalanma olasılığının beklenenden daha düşük olduğunu buldular.
Belirtileri karşılaştıralım
COVID-19, grip ve soğuk algınlığı benzer belirtilere sahip. Bu nedenle, soğuk algınlığı hissettiğimiz ya da grip olduğumuzu düşündüğümüz durumlarda bile COVID-19 güvenlik önlemlerini uygulamaya dikkat etmek hayli önemli.
Hem COVID-19 hem grip hem de soğuk algınlığı hava kaynaklı solunum damlacıkları ve bu damlacıkların bulunduğu yüzeyler aracılığıyla bulaşan hastalıklardır. COVID 19’a SARS-CoV-2 virüsü, gribe influenza virüsü, soğuk algınlığına ise rhinovirüs neden olur.
COVID-19 ve gribin sık görülen belirtileri arasında ateş, kuru öksürük, kas ağrısı, yorgunluk yer alırken gripte baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya burun akıntısı da sık görülebiliyor.
Soğuk algınlığında ise griple benzer şekilde boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya akıntıya sık rastlanırken diğer iki hastalıktan farklı olarak hapşırma da görülüyor.
Daha az görülen belirtiler arasında COVID-19 için baş ağrısı, öksürükle kan tükürme ve ishal yer alırken gripte ishalin yanı sıra kusma da ortaya çıkabiliyor. Soğuk algınlığında ise hafif yüksek ateş, baş ağrısı, yorgunluk, kas ve vücut ağrısı diğer belirtilere göre daha az görülüyor.
Her üç hastalığın belirtilerinin ortaya çıkma süreleri de farklı. COVID-19’un belirtileri 1-14 gün içinde görülmeye başlanırken gribin 1-4 gün, soğuk algınlığının belirtileri ise 2-3 gün içinde ortaya çıkıyor.
COVID-19 hastalarının %5’inde akut zatürre, solunum yetmezliği, septik şok, çoklu organ yetmezliği gibi istenmeyen etkiler görülürken, gripte hastaların sadece %1’inde bu tür komplikasyonlar oluşuyor. Soğuk algınlığında ise nadiren komplikasyon görülüyor.
İyileşme süresi ise COVID-19’da hafif vakalarda 2 haftayı bulurken ağır vakalarda 2-6 hafta arası sürebiliyor. Gripte ise hafif vakalar 1 haftada, ağır vakalar 2 haftada iyileşiyor. Soğuk algınlığının iyileşme süresi ise 7-10 gün arasında değişiyor.
Grip aşısı olmak neden önemli?
Grip ve COVID-19’un belirtilerinin benzer olması nedeniyle grip olan kişilerin gereksiz yere karantinada kalmalarını ya da COVID-19 testi yaptırmalarını önlemek açısından grip aşısı yaptırmak büyük önem taşıyor.
Grip virüsünün yapısı. Grip virüsleri sürekli mutasyona uğrama yeteneğine sahiptir. Bu nedenle yıldan yıla değişim gösteren grip virüsleri için her yıl yeni grip aşısı tasarlanması gerekir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, grip her yıl dünya çapında bir milyar insanı enfekte ediyor ve ortalama 290.000-650.000 kişinin hayatını kaybetmesine neden oluyor. Grip aşısı COVID-19’a karşı koruma sağlamasa da hastaneye yatma ve ölüm riskini azaltıyor. Bu sayede COVID-19 salgını sırasında sağlık sisteminin aşırı yük altına girmesinin önlenmesine katkıda bulunuyor.
- https://www.cdc.gov/flu/prevent/keyfacts.htm
- https://www.euro.who.int/en/health-topics/communicable-diseases/influenz…
- https://www.sciencealert.com/surprise-surprise-distancing-and-handwashing-for-covid-19-could-also-lower-flu-rates
- https://www.scientificamerican.com/article/when-and-why-you-should-get-a…
- https://www.scientificamerican.com/article/coronavirus-and-the-flu-a-loo…
- https://www.wired.com/story/flu-season-and-covid-19-are-about-to-collide…
- https://www.sciencemag.org/news/2020/08/how-will-covid-19-affect-coming-…
Yazar Hakkında:
Dr. Özlem Ak
TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi
