Elazığ’da milattan önce 8. yüzyılda Urartu Krallığı tarafından yapılan; Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı gibi farklı medeniyetlerden izler barındıran tarihi Harput Kalesi’nde 2020 yılı çalışmaları tamamlandı. Çalışmalarda bölgenin tarihine tanıklık eden önemli eserler bulundu.
Yapılan çalışmalarla ilgili açıklamalarda bulunan Harput İç Kale Kazı Başkanı Prof. Dr. İsmail Aytaç, “UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ndeki tarihi Harput Mahallesi’nde birçok medeniyete ev sahipliği yapan Harput Kalesi’nde arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmaları kademeli olarak devam etmektedir. Kalede 7 yıldır yürütülen çalışmalarda silah, askeri üniformalar, seramik, çini, alçı kabartma, ok ucu, mancınık taşı, mutfak eşyaları, tıbbi aletler ve taş mühür gibi küçük parçalardan oluşan 110 bin objeye ulaşıldı. Şimdiye kadar 110 binin üzerinde çeşitli tarihi eser objeler çıktı. Kültür ve Turizm Bakanlığımız, Valiliğimiz, Fırat Üniversitesi, Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve İl Özel İdaresinin destekleriyle çalışmaları devam ettiriyoruz. Bu sene bu ekibimize Türk Tarih Kurumu da bir proje ile destek vermektedir. Buluntulardan Harput’un hem yaşam hem güvenlik hem de bir üretim merkezi olduğunun anlıyoruz. İlk Çağ, Orta Çağ, Yakın Çağ’a ait birçok ithal edilmiş malzemelere, eserlere de rastladık. Böylece buranın uluslararası ticaretin bir merkezi olduğu gerçeği de ortaya çıkar. Nihayetinde Elazığ ve Harput uluslararası ticaret güzergahının geçtiği bir merkezdir. Bütün bu değerlendirmeleri elde edilen bulgularla yeniden güncelliyoruz ve bunları kamuoyuyla paylaşıyoruz. Şimdiye kadar çıkan eserlerle ilgili çok sayıda inceleme ve temizlik işlemleri gerçekleştirilmiştir” diye konuştu. Aytaç ayrıca Osmanlı Mahallesi Restorasyon Projesinin bittiğini ve Urartu Sunağı Projesi’nin de tamamlandığını dile getirdi.
Konuşmasının devamında Prof. Dr. Aytaç, “Yapılan işler içerisinde elde edilen buluntuların sınıflamaları çok geniş. İnsan yaşamına ait her türlü objeye rastladık. Özellikle askeri bir alan olması itibarıyla silahları, mancınık taşları, sapan taşları, askeri üniformalar, aparatlar gibi çok ürün elde edildi. Bunun yanında sağlık aletleriyle ilgili bazı buluntular elde ettik. Çeşitli dönemlere ait buluntularla ilgili metal, süsleme, diğer objeler elde edildi. Seramik buluntular en fazla olanı. Kaleyle ilgili olarak yaptığımız çalışmalarda şimdiye kadar 13 yayın makale gerçekleştirdik. Bunlardan 3 ciltlik kitaplar bitme noktasına geldi. Elde edilen verilere bağlı olarak arşiv çalışmaları gerçekleştirdik” dedi.
Amaçlarının UNESCO yedek listesine girmiş Harput’u asil listeye taşıyacak çalışmaları sürdürmek olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. İsmail Aytaç, “Harput’taki belediyenin yaptığı ve bizim kale içerisinde yaptıklarımızla beraber uygulamalar gerçekleştiğinde, Harput’ta turizm kavramı biraz daha genişleyecektir. UNESCO yedek listesinde olması bir markadır. Bununla ilgili çalışmalarda devam etmektedir. Böyleye biz Harput’tu hem inanç turizmi açısından hem kültür turizmi açısından turizme kazandırmış olacağız. İnşallah bu kurumlar arası işbirliği devam eder. Bu buluntu ve çalışmalarla Harput dünyada hak ettiği turizm değerine kavuşur. Harput sadece merkezden ibaret değil. Bir kültür coğrafyasının ismidir. Bunları dikkate alarak Harput dışındaki coğrafya alanındaki çalışmaları da sürdürüyoruz. Bunlarda aşama aşama yayına ve diğer çalışmalara dönülecektir” ifadelerini kullandı.
Gelecek dönemlerde yapılması planlanan çalışmalarına da değinen Kazı Başkanı Prof. Dr. Aytaç, “Pandemi nedeni ile bu yıl daha çok geçmiş yıllardan kalan çalışmaların tamamlanması yönünde bir takvim oluşturulmuş ve bu doğrultuda çalışılmıştır. Atölye çalışmalarında eksik kalan birçok çalışma tamamlanırken 1000 yakın parçanın teknik çizimleri tamamlanmıştır. Türk Tarih Kurumu projesi yapılarak kale içinde atıl halde biriktirilmiş geçmiş yıllara ait taşlar kale dışında belirlenen bir alan taşınmış ve ileride olası bir restorasyon projesinde ihtiyaç duyulursa nitelikli olanlar kendi içlerinde gruplandırılmıştır. Toplamda 393 römork taş taşınmıştır. 2021 yılı için hedeflerimizden biri; kazı çalışmaları tamamlanmış ve projeleri çizilerek hazır hale getirilmiş olan Artuklu Sarnıcı, Orta Mahalle (Osmanlı Mahallesi), Urartu Sarnıcı (Zindan) gibi yapıların restorasyon uygulamalarının gerçekleştirilmesidir. Söz konusu projeler hayata geçirilebilirse Harput Kalesi’nde başka bir örneği olmayan ve iyi bir durumda korunagelen bir mahalle dokusu yeniden canlanacak ve turizme katkı sağlayacaktır. Yine Harput tarihi için önemli bir yeri olan Harput fatihi Belek Gazi’nin Kudüs Haçlı Kralı II. Bouedin ve Urfa kontunu esir ettiği olayın yaşandığı tarihi mekan olan, Urartu Sarnıcının (Zindan) restorasyonu tamamlanıp ve ışıklandırma sistemi yapılıp ziyarete açılması planlanmaktadır. Bu tür tarihi olaylara tanıklık eden mekanların turizme kazandırılıp gelen ziyaretçinin gezdirilmesi hedeflenmektedir. 2014-2018 yılları çalışmalarını temel alan üç ciltlik kitabın ilk cildin çalışmaları tamamlanma aşamasına getirilmiştir. Yayın için son kontroller yapılıp kitabın basımı gerçekleştirilecektir. Bu yıl içerisinde 2 ve 3 ciltlerin de bitirilip yayınlanması planlanmaktadır. Ayrıca kazı buluntuları ile ilgili 4 bildiri-makale yayınlanma aşamasındadır” diyerek sözlerini sonlandırdı.
Kaynak: Rektörlük Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
Arazi çalışmalarından bir görünüm
Arazi çalışmaları esnasında
Arazide bulunan bir eserin incelenmesi anından bir görüntü
Kazılarda açığa çıkarılan kemik eserler
Figürlü seramiklerden örnekler
Drone ile çekilen görüntü
Takı grubunu oluşturan eserler
Konservasyon çalışmalarından
Kandillerden bir grup örnek
Kazılarda ortaya çıkarılan mekanlardan görünümler
Bizans katmanında bulunan İnsutu durumda Bizans buluntuları
İnsutu durumda bulunan bir testinin ilk çıkarılma anı
Atölye çalışmaları
