Türkiye’de ilk defa Fırat Üniversitesi Veteriner, Tıp ve Teknoloji Fakülteleri iş birliğinde KOSGEB, AR-GE ve İnovasyon destekli “Görüntü Tabanlı Spermiogram Test Sistemi” (GTASTS) geliştirilerek uygulamaya konuldu. Bu sistemle birlikte insan ve hayvanlarda, sperm numuneleri motilite (hareketliliği), morfoloji (fiziksel özellikleri) ve konsantrasyon (sayı) olmak üzere üç farklı kategoride yapay zeka tabanlı olarak analiz edilebilecek.
Sistemle en doğru sonuçların elde edilmesini otomatik bir şekilde sağlanacağı aktarılırken, gelişmiş görüntü işleme ve yapay zeka tekniklerini kullanabilen ilk ve tek yerli üretilen sistem özelliğini taşıdığı belirtildi. Yaklaşık iki yıllık bir Ar-Ge çalışmasının sonucunda geliştirilen sistemde, üç kategoride yüzde 99’lara kadar doğruluk oranı veren projeye, Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama Anabilim Dalı Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Gaffari Türk ve Prof. Dr. Mustafa Sönmez ile Tıp Fakültesi Tüp Bebek Üyeleri Doç. Dr. Fatih Özyurt, Yazılım Mühendisleri Ekrem Ekiz ve Zeynep Aslanpençesi’nin ortak çalışmayla katkı sağladığı ifade edildi.
Geliştirdikleri sistem hakkında bilgi veren Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Avcı, “İki yıl gibi bir sürede bu cihazın yazılımsal bütün prototipini gerçekleştirdik. Şu anda test ve doğrulama aşamaları devam etmektedir. Bunlar da kısa bir zamanda bittikten sonra piyasaya yerli ve milli bir yapay zeka ve görüntü işleme tabanlı bir ürün sunacağız. Başarı sonuçlarımız, yüzde 98 oranında motilite ve morfolojide çok yüksek doğruluk oranlarına ulaştık. Konsantrasyon yoğunluğunda da aynı şekilde yüzde 100’e yakın bir doğruluk oranımız mevcut. Şu anda dört hayvan üzerine yoğunlaştık. Bunlar; Tarım ve Orman Bakanlığının da kırsal kalkınma konusunda destek verdiği, koç, boğa, aygır ve teke. Bu hayvanların dışında dedik ki, eğer tüp bebek merkezleri için de geliştirebilirsek bunda da çok büyük katkı sağlarız. Çünkü şu anda uzmanlarımız mikroskop altında gözle bu sperm hücrelerinin motilite, morfoloji ve konsantrasyon analizini bir özveriyle yapıyor, hata ve yanılma payını ortadan kaldırmak için otomatik sistem tasarladık” dedi.
Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gaffari Türk ise “Biz kendi laboratuvarımızda ithal ettiğimiz bir ürün kullanıyorduk. Bundan beş yıl önce satın almıştık fakat bunun yazılım ayağında olan özellikle Engin hocamızla bu görüşmeleri yaptıktan sonra yerli üretim talebimizi ilettik. Dolayısıyla çalışmalara başladık ve KOSGEB bazında bir proje gerçekleştirdik ve proje sonucunda bu analizlerin kaynağını oluşturacak sperma numunelerinin oluşturulması, bizim laboratuvarımız aracılığıyla şekillendi. Daha sonra buradan alınan görüntülerle yazılım mühendisi hocamız, buradaki analizleri işledi ve dolayısıyla en son prototipini ürettiğimiz sistemi gerçekleştirdik. Biz normalde manuel sistemlerle kullandığımız analiz yöntemlerinde, subjektif bir analiz yöntemi kullanıyoruz ancak yaptığımız bu analizlerin sonuçlarında ise hata payı yüksek. Dolayısıyla böyle bir analizin yerli ve milli olması, bizim yapacağımız analizlerdeki hata payını düşürecek, zaman kaybını önlemiş olacak ve maliyetten kazanmış olacağız.” diye konuştu.
Kaynak: Rektörlük Basın Yayın ve Halkla İlişkiler
