Türkiye’nin 2020 yılında güncellenen UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde 83 varlığı bulunuyordu. Bu yıl da Erzincan Kemaliye Tarihî Kenti ile Mardin Midyat Çevresi (Tur Abdin) Geç Antik ve Ortaçağ Kilise-Manastırları da Dünya Geçici Miras Listesi’ne eklenerek, listedeki kültür varlığı sayısı 85’e yükseldi.
Karanlık Kanyon dünyadaki ilk beş derin kanyon arasında
Kültür ve Turizm Bakanlığının sitesinde yer alan bilgilere göre, doğayı yapılaşmada temel unsur olarak gören bir anlayışla topografyaya oturan Kemaliye yerleşimi, Fırat Nehri’nden itibaren yükselen üç ana sekiden oluşuyor. Fırat Nehri, kentsel mekân kurgusunu ve mimariyi etkilemiş; yerleşim birimleri bu etkiye göre oluşturulmuş ve tasarlanmış durumda.
Kemaliye yerleşim bütününün ayrılmaz bir parçası olan ve tüm uzunluğu ile yaklaşık 35 kilometre olan Karanlık Kanyon da nehir tabanı ile vadi kenarı arasındaki kot farkı bin metreye kadar ulaşıyor. Bu haliyle Karanlık Kanyon dünyadaki ilk beş derin kanyon arasında yer alıyor.
Karanlık Kanyon, gerek jeolojik yapısıyla, gerekse sert kayaların içinden oyularak inşa edilmiş Taş Yol’u ile istisnai bir doğal güzelliğe ve estetik öneme sahip. 7 kilometre uzunluğundaki Taş Yol, 400-500 metre yüksekliğe sahip büyüklü küçüklü 38 tünelden oluşuyor ve dünyadaki “Tehlikeli Yollar” kategorisinde bulunuyor.
Kemaliye yerleşim merkezine 4-5 kilometre uzaklıktaki Dilli Vadisi’nde de eski Türk izlerine rastlanıyor. Dilli Vadisi içerisinde yer alan petroğlifler ve damgalar üzerinde yapılan çalışmalar sonucu elde edilen veriler Türk kültür tarihi açısından önemli bilgiler içeriyor.
Tur Abdin Bölgesi Türkiye’deki farklı inançlara ait zengin kültürel mirasa örnek teşkil ediyor
Tur Abdin Bölgesi ise tarih boyunca Süryani Ortodoks cemaati ile ilişkilendirilebilen yeni ve kendine özgü bir mimari dilin ortaya çıkışına tanıklık ediyor. Bir kireçtaşı plato olan Tur Abdin, çeşitli dönemlere ait yaklaşık seksen köy ve yetmiş manastırın yer aldığı eşsiz bir kültürel peyzaja sahip.
Seri adaylık için seçilen manastır ve kiliseler ise Mor Sobo Kilisesi, Meryem Ana Kilisesi (Yoldath Aloho), Deyrulzafaran Manastırı, Mor Gabriel Manastırı, Mor Abai Manastırı, Mor Loozor Manastırı, Mor Yakup Manastırı, Mor Quryaqos Kilisesi ve Mor Azozo Kilisesi.
Bazı ortak özelliklere sahip olan ve 6 ile 8’inci yüzyıllara tarihlenen bu yapılar bölgenin karakterinin bir bütün olarak anlaşılmasını sağlıyor. Çevresindeki teraslı üzüm bağları, zeytin ve badem ağaçları ile etkileyici bir peyzaj oluşturuyor.
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı
