Bazı insanlar kişisel performanslarını değerlendirirken olduğundan farklı sonuçlara ulaşabilir. Peki, bu durumun sebebi nedir?
Elde ettiği başarıları sahip olduğu becerilere değil de şansa bağlayanlardan mısınız? Yoksa yeteneklerine çok güvenenlerden misiniz? Bazı insanlar kişisel performanslarını değerlendirirken olduğundan farklı sonuçlara ulaşabilir. Yani kendileriyle ilgili yanlış bir öz değerlendirmeye sahip olabilirler.
TÜBİTAK Bilim Genç‘te Dr. Melis Savaşan Söğüt tarafından yayımlanan yazıya göre, bir konuda yeterli becerilere sahip olmayan bireylerin yeteneklerini olduğundan fazla görme eğilimi “Dunning-Kruger etkisi” olarak tanımlanıyor. Bu etki, ilk olarak 1999 yılında Cornell Üniversitesi araştırmacıları David Dunning ve Justin Kruger tarafından ortaya konuldu.
Dunning ve Kruger’ın yaptığı deneylerde katılımcılara mizah anlayışı, dil bilgisi ve mantık alanlarında dört test uygulandı. Ardından katılımcılardan kendi performanslarını tahmin etmeleri istendi. Sonuçta yapılan testlerde kötü performans gösteren katılımcıların, kendi performanslarını ortalamanın üzerinde görme olasılıklarının daha yüksek olduğu belirlendi. Araştırmacılar bu durumun, bireylerin kendi düşünceleri hakkında düşünme yeteneğindeki (Üstbiliş olarak tanımlanır.) bir eksiklikten kaynaklandığını söylüyor. Ayrıca bu kişilerin hem kendi yetersizliklerinin hem de yetersiz olduklarının farkında olmamalarının sıkıntısını yaşadığını belirtiyorlar.
Dunning-Kruger etkisi ile ilgili son çalışmalardan biri de COVID-19 salgını bağlamında yapıldı. Bu çalışmada, 2.487 katılımcıya COVID-19 hakkında dokuz soru soruldu ve eş zamanlı olarak verdikleri cevaplarla ilgili kendilerini değerlendirmeleri istendi. Sonuçta testte yüksek oranda yanlış cevap verenlerin eğitim düzeylerinin diğer katılımcılara göre düşük olduğu ve bilgi kaynağı olarak medyayı ve sosyal ağları kullanma olasılıklarının daha yüksek olduğu anlaşıldı. Bu kişilerde öz değerlendirme ve gerçek bilgi düzeyinin bağlantılı olmadığı belirlendi.
Peki, Dunning-Kruger etkisinin üstesinden gelmek için neler yapabilirsiniz?
Dunning ve Kruger, sonuçlarını 1999’da yayımladıkları çalışmalarında, katılımcıların bir konudaki bilgileri arttıkça üstbiliş becerilerinin de geliştiğini belirledi. Yani bir konudaki bilgileriniz arttıkça o konuda neleri bilmediğinizi de bilirsiniz. Böylece o konuda gerçekten daha yetenekli veya daha bilgili olan insanlardan bilmediğiniz ayrıntıları öğrenme fırsatı elde edersiniz.
