Haber ve fotoğraf: Beyza Yıldırım
El yıkama; birey ve toplum sağlığının korunmasında, hastalıkların önlenmesinde, basit, ucuz ve toplumun her kesimi tarafından uygulanabilen son derece etkili bir yöntemdir.
Günlük yaşantımızda ellerimiz, çevre ile sürekli temas halinde olan, bu nedenle de en fazla mikroorganizma barındıran organımızdır. El yıkama çok sıradan ve günlük bir iş olması nedeniyle, genellikle ihmal edilen konudur. Oysa hem kendimizin hem de çevremizdekilerin sağlığını korumak ellerimizdedir.
Yeterli el hijyeni solunum yoluyla bulaşan hastalıkların yanı sıra, besin kaynaklı hastalıkların azaltılmasında, toplumda sıklıkla görülen dışkı ile bulaşan hastalıklar, parazitler ve mantarlara bağlı gelişen hastalıkların önlenmesinde de basit ancak en etkili koruma yöntemidir.
Sadece el yıkama ile ne önlenebilir?
“El yıkamayı alışkanlık haline getirin”
Sadece el yıkama ile çocuklardaki ishal vakalarının ve ishale bağlı ölümlerin yaklaşık yüzde 50’sinin önlenebileceği öngörülmektedir.
Günümüzde toplumda hijyen uygulamalarının yaygınlaştırılması önemli bir koruyucu sağlık hizmeti olarak değerlendirilmektedir. Hijyen, sağlıklı ortamın korunması amacıyla her türlü hastalık etmeninin ortamdan uzaklaştırılması olarak tanımlanmaktadır. Hijyeni sağlamada en temel kural, ellerin doğru yöntem ile yıkanmasıdır.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNİCEF), 15 Ekim tarihini “Dünya El Yıkama Günü” olarak benimsemiş ve bunu yaygınlaştırmak için büyük bir çabaya girmiştir. Dünyada 100 den fazla ülkede “Dünya El Yıkama Günü” kutlanmaktadır.
Etkinliğin amacı, tüm dünyada insanların ellerini su ve sabunla yıkamaya özendirilmesi, bunun yalnızca bir günle sınırlı kalmayıp su ve sabunla el yıkamaya yıl boyunca dikkat çekilmesi ve çocukların hijyen konusunda bilgilendirilmesidir. Dünya El Yıkama Günü’nün bu yıl ki teması “El Yıkamayı Alışkanlık Haline Getirin” dir.
Ellerimiz gün boyunca kirlenir. Bu nedenle eller gün içerisinde sık sık ve sabun ile iyice yıkanmalıdır. Eller;
– Yemek hazırlamadan önce,
– Yemek yemeden önce ve yemek yedikten sonra,
– Lavaboyu kullandıktan sonra,
– Çocukların altını değiştirdikten sonra,
– Bozulmuş gıda ve çöplere dokunduktan sonra,
– Hastaya temas etmeden önce ve hastaya temas etikten sonra,
– Pişmemiş gıdalara ( özellikle kırmızı et, tavuk, balık, yumurta) temas ettikten sonra,
– Üst solunum yolu ile temas ettikten sonra (hapşırma, öksürme) vb.
– Toplumda ortak kullanılan araçların kullanımından sonra ( toplu taşıma araçları, para alışverişi, telefon vb.)
– Kedi, köpek ve diğer tüm hayvanlarla temas ettikten sonra mutlaka doğru yöntemlerle yıkanmalıdır.
El hijyenindeki amaç; kimyasal ve fiziksel zararların ve enfeksiyonlara yol açan mikroorganizmaların uzaklaştırılmasını sağlamaktır. Eller sadece su ile yıkandığında, kir bir miktar uzaklaştırılmakta, ancak tam bir hijyen sağlanmamaktadır. Bu nedenle, el temizliğinde su ile birlikte sabun kullanılması gerekmektedir. Katı el sabunları ve sıvı sabunlar, aynı etkiye sahip olsalar da katı sabunlar kullanıldıkları yer ve kullanım koşullarına bağlı olarak kirli kalabilmektedir. Bu nedenle, özellikle toplu yaşanan yerlerde el temizliğinde sıvı sabunların kullanımı tercih edilmektedir.
Mikroplar nasıl yayılır?
Elleri yıkamak sizi sağlıklı tutabilir ve solunum yolu ve ishal enfeksiyonlarının bir kişiden diğerine yayılmasını önleyebilir. Mikroplar aşağıdaki durumlarda diğer insanlardan veya yüzeylerden yayılabilir:
– Yıkanmamış ellerle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunursanız yayılır.
– Yiyecek ve içecekleri yıkanmamış ellerle hazırlarsanız ve yerseniz yayılır.
– Kirlenmiş bir yüzeye ve ya nesneye dokunursanız yayılır.
– Ellerinize hapşırırsanız, öksürürseniz ve ardından diğer insanların ellerine ve ya ortak nesnelere dokunursanız yayılır.
Mikroplar her yerde!
Günlük aktiviteler sırasında dokunduğumuz ellere ve eşyalara bulaşabilir ve bizi hasta edebilirler. Önemli zamanlarda ellerinizi sabun, su ve en az yüzde 60 alkol içeren el dezenfektanı ile temizlemek, hastalanmamak ve etrafınızdakilere mikrop bulaştırmamak için atabileceğiniz en önemli adımlardan biridir.
Elleri su ve sabunla yıkamak ile el dezenfektanı kullanmak arasında önemli farklar vardır bunlar; sabun ve su, eldeki her türlü mikrobu yok etmek için çalışır, dezenfektan ciltteki belirli mikropları öldürerek etki eder. Alkol bazlı el dezenfektanları birçok durumda mikrop sayısını hızla atlatabilse de doğru durumlarda kullanılmalıdır.
El dezenfektanları ayrıca pestisitler gibi zararlı kimyasalları ve kurşun gibi ağır metalleri temizlemeyebilir.
El yıkama eldeki her türlü mikrop, böcek ilacı ve metal miktarını azaltır. Ellerinizi ne zaman temizleyeceğinizi ve hangi yöntemi kullanacağınızı bilmek size hastalıkları önleme konusunda en iyi şansı verecektir.
Kaynak: https://www.saglik.gov.tr/TR,2600/brel-yikamayi-aliskanlik-haline-getirin.html
