Haber ve Fotoğraf: Sema Kayar
İpek böceği kozası dönüştürme sanatıyla, halk eğitim merkezlerinde birçok sanat ürünü elde ediliyor. Gaziantep Nizip Halk Eğitim Merkezinde, geri dönüşümün en güzel örneklerinden birini teşkil eden bu sanat ile eski veya yeni eşyaların ipek böceği kozasıyla bütünleşmesi ve göze hitap eden birçok ürünün üretimi sağlanıyor.
Geri dönüşüme müsait ürünlerle ipek böceği kozası harmanlanarak, özel günlerde kullanılacak ürünler; nişan tepsileri, dekoratif niteliğe sahip çiçekler, takılar, çerçeveler ve aksesuar ürünleri yapılıyor. Ev hanımları yaptıkları ürünleri sergilerde satarak aile bütçesine katkıda bulunmalarının yanı sıra günün stresinden arınma, deşarj olma ve sosyalleşme imkânı buluyor.
İpek böceği kozası dönüştürme, unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarından biri. Bu sanatın ilk olarak, milattan önce 2600’lerde Çin tarafından keşfedildiği, ilk ipek böcekçiliğinin Çin hükümdarı Hoang-Ti zamanında büyük bir gizlilik içinde yürütüldüğü ve bu işten büyük bir gelir kapısı elde edildiği biliniyor. Milattan sonra 552 yılında da ipek böcekçiliğini öğrenen iki rahibin, ipek böceği kozası tohumunu bastonlarının içine koyarak İran’dan İstanbul’a getirdiği bilgisi kaynaklarda yer alıyor.
“Kırk gün boyunca doğal ortama aynı kıyafetlerle girilmeli ki yapılan kozalar bozulmasın”
Gaziantep Nizip Halk Eğitim Merkezi Usta Öğreticisi Zühre Alagöz ipek böceği kozası dönüştürme sanatını Fırat Haber’e anlattı. Türkiye’de ipek böceği yetiştiriciliğinin Bursa’da yapıldığını ve koza yetiştiriciliğinin de Hatay’da yapıldığını belirten Alagöz şunları söyledi:
“Diğer şehirlerde olduğu gibi Gaziantep’te de bu mesleğin unutulmaması için çalışmalar yapılıyor. İpek böceğinin yetişmesi ve dolayısıyla kozasının yetişmesi kırk günde tamamlanıyor. Bizim elimize ulaşması ise iki ayı buluyor. Bizim elimize ulaştığında ise kursiyerlerin ihtiyacına veya kendi zevklerimize göre, ipek böceği kozalarından ve artık materyallerden yeni ürünler meydana getiriyoruz. İpek böceği kozasından yapılan geri dönüşüm henüz Gaziantep’te çok yeni. İpek kozasından geri dönüşüm yapıldığını duyunca şaşırıyorlar. İpek kozası yetiştiriciliği çok doğal bir iş. Kırk gün boyunca doğal ortama aynı kıyafetlerle girilmeli ki yapılan kozalar bozulmasın. Parfüm kokusundan etkilenildiği bile oluyormuş.”
İpek böceği kozası ve atık maddelerin birleşimiyle bir tasarım: Fıstık Ağacı
Zühre Alagöz, ipek böceği kozası dönüştürme sanatına güzel bir örnek olarak, “Fıstık Ağacı” adlı bir tasarım yapmış. Bu tasarımı yaparken yıkanabilir ve kendi aparatıyla ütülenebilir özellikte bir ürün geliştirmiş. Fıstık Ağacı tasarımının yapım aşamasında ipek böceği kozası, atık materyallerden tarihi geçmiş kahve, yapışkan nitelikte olan jöle, teller, fıstık ağacı odunu ve karton parçaları yer almış.
