Haber ve fotoğraf: Beyza Yıldırım
“3 kişiye hayat,
Doğaya ise 1 fidan armağan etiniz.
İyi ki varsın kan dostum!” Kızılay’ın kan bağışçısına mesajı
Toplum sağlığının en önemli unsurlarından olan kan bağışının faydalarını, zararlarını, gerekliliğini ve bağış hakkında tüm merak edilenleri Fırat Haber okurları için derledik.
Kan; geçmişten günümüze yaşamın ve dolayısıyla sağlığın temel simgesi olarak görülmüş. Modern tıpta da kan, tek kaynağı insan olan yaşamsal bir ilaç olarak kabul görmektedir. Vücudumuzun tek sıvı dokusudur. Kalbe gelen kan pompalanarak damarlar içinde yol alır.
Vücutta oksijeni, besin maddelerini, hormonları, vitaminleri ve antikorları dokulara taşıyan ve oluşan karbondioksit ve atık maddelerini vücuttan uzaklaştıran yaşamsal sıvıdır.
Kan nelerden oluşur?
Kan; kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri, plazma ve kan pulcuklarını ihtiva eder. Kırmızı kan hücreleri, yapısında bulunan hemoglobin ile dokulara oksijen taşır. Beyaz kan hücreleri de vücudun enfeksiyonlara karşı savunmasından sorumlu hücrelerdir. Kan pulcukları ise pıhtılaşmadan sorumlu hücrelerdir. Plazma içerisinde de su, protein ve diğer suda çözünen maddeler bulunur.
Kan nerelerde bulunur?
Kan vücutta kalp ve damarlardan oluşan “dolaşım” sistemi içerisinde bulunur. Kalp bir pompa görevi yaparak kanın tüm vücutta dolaşmasını sağlar. Damarlar kanın tüm dokulara taşınmasında sorumludur.
Kan nerede üretilir?
Kemik iliğinde bulunan kök hücrelerden vücudun ihtiyacına göre çeşitli kan hücreleri üretilir. Sağlıklı bir vücut rahatlıkla kendine yetecek kadar kan hücresi üretir.
Kan neden yaşamsaldır?
Kan vücudumuzda dolaşarak hücrelerimize oksijen ve besin maddeleri gibi temel maddeleri iletir ve artık ürünleri aynı hücrelerden uzaklaştırır.
Kan vücut dışında üretilmez ve yerine geçebilecek herhangi bir madde yoktur.
Kan bağışçıları kan transfüzyonuna ihtiyaç duyan hastalar için yaşam kaynağıdır.
Damarlarımızda bir nehir gibi dolaşan kanın görevleri
Taşıma görevi: Oksijenin akciğerlere taşınması, hormonlar, vitaminler, proteinler, karbonhidratlar gibi hayati öneme sahip maddelerin doku ve hücrelere taşınmasında ve aynı zamanda karbondioksit gibi zararlı gazların vücuttan uzaklaştırılmasında görev yapar.
Savunma görevi: Kan içerdiği çeşitli hücrelerin yardımıyla vücudu yabancı maddelerin, mikroorganizmaların ve toksinlerin etkisinden korur.
Pıhtılaşma görevi: Kan, damar yapısında herhangi bir açlık yararlanma ve diğer kanama durumlarında, içerdiği beyaz kan ve kan hücreleri, pıhtılaşma faktörleri ile tıkaç oluşturarak olası kanamaları engeller.
Kan bağışı nedir ve nerelerden yapılır?
Kan bağışı, kan merkezleri tarafından çeşitli kan ürünleri elde etmek için, gönüllü ve kan bağışına uygun bağışçılardan kan alınmasıdır.
Türkiye’de kan bağışı ile ilgilenen Sağlık Bakanlığı, Kızılay, SGK ve üniversite hastanelerine bağlı birçok kan merkezi ve kan istasyonu vardır. Kızılay bu adreslerin arasında bir adım öndedir. Çünkü Türkiye’nin kan ihtiyacının yüzde 82’si Kızılay tarafından karşılanır.
Kan Bağışının faydaları nelerdir?
Vücudunuz hayati sıvısı olan kanı eksildikçe üretir. Eğer vücutta bir kan eksikliği olursa vücut uyarılır ve yerini doldurmak için yeni kan üretimine başlar. Yani kan verince kan hücreleriniz yenilenir. Bu sayede spor yapmış gibi zinde olursunuz.
Kan bağışı kalp krizi ihtimalini yüzde 90 azaltır. Kan verdikten sonra kandaki yüksek yağ oranı düşer. Bu durum baş ağrısı, stres, yüksek tansiyon ve yorgunluk gibi rahatsızlıkların giderilmesine katsı sağlar. Kan vermek kemik iliğinin yağlanmasını da önler.
Kan vermenin belki de en büyük faydası psikolojiktir. Kan vererek hiç tanımadığınız birilerine yardım etmek onurlu bir davranıştır. Ayrıca bağışınız sayesinde birinin ya da birilerinin hayatını kurtarma düşüncesi paha biçilmezdir.
Kimler kan bağışlayabilir?
50 kilonun üzerinde, 18-65 yaş aralığında, hemoglobin ölçümü normal olan sağlıklı kişiler yılda birden fazla bağışta bulunabilir. Erkekler 90 günde bir yani yılda dört defa, kadınlar ise 120 günde bir yani yılda üç defa kan bağışlayabilir.
Kan vermenin zararları nelerdir?
Her kan bağışı sonrası herkes için tipik bazı yan etkiler vardır. Kan verdikten sonra susuzluk hissetmeniz olasıdır. Bu durum kan ile birlikte vücut sıvılarının uzaklaşmasından kaynaklanmakta ve bazı damar hastalıklarına yol açabilmektedir. Bu nedenle kan bağışı öncesi fazla miktarda su, süt ve meyve suyu gibi sıvı gıdalar almak gerekir. Bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyon riskinizi arttırması da kan vermenin zararları arasındadır.
Grip gibi hastalıklara yakalanabilirsiniz. Kan vermek vücudun bağışıklık sistemini etkiler ve kısa süreliğine de olsa hastalıklara karşı korumasız hale gelmenize neden olur. Bu süre zarfında beslenmenize dikkat etmeniz grip ve benzeri hastalıklardan korunmanıza yardımcı olur.
Kaynaklar: https://www.kanver.org/sayfa/e-kutuphane/kan-hakkinda-bilinmesi-gerekenler/44
