Haber ve fotoğraf: Berivan Beçene
Her dönem revaçta olan at yarışları, Bold Pilot ve Halis Karataş’ın hikâyesini anlatan Bizim İçin Şampiyon filmiyle yeni neslinde dikkatini çekti. Son yıllarda genç kesimin atlara ve yarışlara karşı ilgisinin arttığı görülüyor.
Türkiye’de ilk at yarışları, Enver Paşa ve arkadaşlarının kurduğu At Soyunu Geliştirme Derneği tarafından düzenlendi. Cumhuriyet döneminde ise, belli mesafelerde safkan atlarla yapılan yarışlar Tarım Bakanlığı’nın düzenlediği organizasyonlarla gerçekleştirilmeye başlandı. Cumhuriyet dönemindeki ilk düzenli at yarışı 1924 yılında, ilk Gazi Koşusu ise 1927 yılında yapıldı. Gazi Koşusu, Türkiye de aralıksız en uzun süre yapılan koşudur. 10 Haziran 1927 günü Ankara’da gerçekleştirilen koşuyu, Mustafa Kemal Atatürk de izlemiştir.
Hipodromların durumu
At yarışlarına büyük ilgi olan Türkiye’de, İstanbul, Ankara, İzmir, Diyarbakır, Şanlıurfa, Bursa, Kocaeli, Adana ve Elazığ şehirlerinde toplam 9 tane hipodrom bulunmaktadır. Bunlara ek olarak Antalya, Samsun, Erzincan ve Konya’da da yeni hipodromlar yapılması planlanıyor.
Hipodromlarda atların, en fazla 5 ay olmak üzere belli başlı yarış süreleri var. Bu süre bittikten sonra atlar başka şehirlerde yarışlara gönderiliyor. Bu süre zarfında hipodromların tadilatı yapılıyor. Yerlerin çimlenmesi, yarış pistlerinin yenilenmesi ve hipodromların eksikliklerinin tamamlanması gibi işlemler yapılıyor.
Atların türleri: İngiliz atı hızıyla, Arap atı gücüyle bilinir
Hem duygusal hem cesur hayvanlar olan atların birçok türü var. İngiliz atları hızlarıyla, Arap atları ise güçleriyle bilinirler. İngiliz atları 2 yaşından sonra, Arap atları ise 3 yaşından sonra yarışlara katılırlar. İngiliz atlarının vücut ısıları, Arap atlarına göre daha fazladır. İngiliz atları Arap atlarına göre daha az yarış koşabiliyor. En saf at ırkı ise Arap atı.
Atın cinsi, atların boyu, bacakların kısalığı, gövdenin büyüklüğü ve tüylerinin yapısından anlaşılır. Bir at en fazla 7 yıl koşabilir. Atların ömrü genellikle 25 ile 35 yaş arasında değişir. Atların cinsi kadar beslenmeleri de önemlidir. Atlar genellikle doğal ortamda değil, ahır ortamında beslenir. Atların kuvvetli olması için tavuk eti yedirilir. Atlara çay, kahve, şeker, havuç, arpa, yulaf, roka, ot, maydanoz, tere, muz vb. besinler verilir. Atlar en fazla küp şeker sever, bu yüzden atların ülsere yakalanma oranı daha fazladır.
Atlarda 8 tane kan grubu mevcuttur. Yarış atlarının yüzde 50’sine yakınında soluk borusunda, yüzde 90’a yakınında ise ciğerlerinde kanama görülür. Yarıştan sonra atlara su verilmez. Kilosu 300 ve 400 kg arasında değişen atların koşu mesafeleri de değişir; 800 ve 2 bin 800 metre arasında değişen koşu mesafesinde atın aldığı ücret ise değişmez. Koşu türleri Açık, Handikap, Satış, Maiden, Şartlı, Vadeli olmak üzere 6 tanedir.
Atların rutin kontrolü ve seremonisi
Atlar yarış bittikten sonra doping muayenesinden geçer. İdrar örnekleri alınır, idrar örnekleri alınamayan atlardan ise kan örnekleri alınır. Tahlilleri temiz çıkmayan atların yarışları iptal edilir. Dopingli çıkan atlar 3 ay yarıştan men cezası alır. Atın özellikleri, jokeyin koşu içinde yaptığı hatalı hareketler vs. koşunun sonucunu değiştirebilir.
Atlar yarışlara çıkmadan önce tanıtımı yapılır. 5 dakika tanıtıldıktan sonra yarışa iştirak eder ve hareket hakeminin emrine girmiş sayılır. Bundan sonra atlar tamamen jokeyin kontrolündedir.
Attan sorumlu kişiler
Seyisler, yarış atlarının bakımını, beslenmesini ve atların yarışa gidiş gelişini organize eden kişiler iken; antrenörler, yarış atlarının talim, terbiye, idman bakımı, beslenme hizmetlerini yapan lisanslı kişilerdir.
Jokeyler ise atın yarış süresince kontrolünü ve biniciliğini üstlenen kişilerdir. Jokeylerin belli boy ve kilo ağırlıkları vardır. Genellikle hafif jokeyler tercih edilir, çünkü atın yükü ne kadar hafif olursa yarışı kazanma olasılığı o kadar yüksektir. Türkiye’nin en tanınan ve en iyi jokeyi, Bold Pilot’la defalarca yarış kazanan Halis Karataş’tır.
