Haber ve Fotoğraf: Emre Alperen Borazan
Balat, tarihi dokusu ile İstanbul’un Fatih ilçesine bağlı Haliç’in kıyısında yer alır. Ayvansaray ve Fener mahalleleri arasında uzanan bölgenin adıdır: Rumca “Saray” anlamını taşıyan “Palation” sözcüğünden gelmektedir. İstanbul ve dolayısıyla Türkiye tarihi için önemli olan bu bölgeyi, Fırat Haber okurları için gezdik.
Balat, tarihi süreç içinde İspanyol Musevilerinin yaşadığı bir bölge olarak tanınıyor. Museviler dışında Ermeniler, Rumlar ve Türkler de Balat’ta yaşamlarını sürdürmüşler. Tüm bu süreç içerisinde semtte yaşamlarını sürdüren dört ayrı grubun dinsel ve kültürel izleri Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin izleri, Balat bölgesinde karşımıza çıkıyor. Eski İstanbul’un yaşanmışlıklarını yüzümüze vuran bu tarihi semtte cami, kilise, sinagog ve ayazma yan yana bulunuyor.
“Aşkı anlatan bu hoş Balat, hayal ürünü olamaz!”
Andrzej Sapkowski
Rum, Ermeni ve Musevilerin yaşadığı, üç katlı tarihi cumbalı evler günümüzde bakımsızlıktan kaynaklı, terk edilmiş durumda. Yapılar son dönemlerde yapılan bakım ve onarım çalışmaları ile sanat merkezlerine dönüştürülüyor. Rengârenk binaları, taş sokakları, minik popüler kafeleri, galerileri ve tarihi mekânları ile dokusuna hayran bırakan semt, gelen yerli ve yabancı turistleri büyülüyor.
Kızıl Mektep
Balat’ın tarihi dokusuna tepeden eşlik eden ve çok yakışan yapılardan bir tanesi olan Fener Rum Erkek Lisesi, Sancaklar yokuşunda Patrikhanenin hemen arkasında yer alıyor. Haliç’in görkemli binası Kızıl Mektep, Haliç’te Süleymaniye’den sonra en büyük yapı konumunda. Okul binasının bugünkü görkemli mimarisi, yine bu okuldan mezun olan mimar Kostantin Dimadis tarafından 1881’de tamamlanmış. Yapımında kullanılan Marsilya’dan getirilen kırmızı ateş tuğlaları ile rengini alan yapı, “Kızıl Mektep ya da Kırmızı Kale” olarak anılıyor.
İstanbul’un Fethi ile birlikte Bizans’ın yönetici sınıfına mensuplar ve tüccarlar kenti terk ederek bölgeden ayrılmışlar. Fatih Sultan Mehmet, Ortodoksların kendi dil ve inançlarında eğitim yapabileceklerini ve patrikhanelerini eski günlerinde olduğu gibi eğitim ve dini amaçlarına uygun yeniden kullanabileceklerini, 1454 yılında çıkardığı fermanla ilan etmiş ve tüm İstanbullu Ortodoksları şehre yeniden davet etmiş. Bu davet üzerine İstanbul’dan ayrılan, Bizanslılar gruplar halinde kente geri dönmüşler. Fatih Sultan Mehmet ile Patrik Gennadios arasında yapılan anlaşma gereği 1454´te Fener bölgesi içerisinde bir okul kurulmuş. Yıllar içinde adı, “Rum Mekteb-i Kebri” ya da ” Patrikhane Akademisi ” olarak anılan bu kuruma Osmanlı geniş olanaklar sağlayarak eğitimine devam etmesine fırsat sağlamış.
Cennet Mahallesi dizisi
Cennet Mahallesi eski sokakları, tarihi dokusuyla çekildiği semt Balat’ın ruhunu izleyiciye en başarılı bir şekilde yansıtmayı başararak, reytinglerde elde ettiği performans ile tarihe adını yazdırmış diziler arasında yer alıyor.
”Cennetin gecesi günü olaylı gırgırı şamatası kalaylı” giriş müziğiyle hafızalara kazınan dizi de bu mahallede yaşayan iki gencin birbirlerine olan aşkları ve imkânsızlıkları konu alınıyor. 10 Temmuz 2004’te izleyiciyle buluşan Cennet Mahallesi 23 Haziran 2007’ye kadar 119 bölüm olarak yayınlandı.
Tanınmış isimlerden Çağla Şikel ve Alişan canlandırdığı Sultan ve Ferhat rolleri ile her bölümde farklı düzenbazlıklar ile evlenmeye çalışırlar. İki gencin asla evlenmesini istemeyen Melek Baykal, Sultan’ın annesi Pembe rolüyle dizide yerini aldı. Pembe’nin çabalarına rağmen Ferhat ve Sultan 100. bölümde evlenmeyi başarıyorlar. Tekrar bölümlerini internet aracılığı ile izleyebileceğimiz dizi Balat bölgesinin tarihi eserleri arasında yer alıyor.
